Navbar logo new
Macroscoop: Sneller, hoger, sterker
Calendar14 Sep 2022
Thema: Macro

Door Clément Inbona, Fund Manager La Financière de l'Echiquier.

Het olympische motto verwoordt perfect voor welke uitdaging de Europese Centrale Bank (ECB) vandaag staat.

Sneller, want de economie moet dringend worden afgeremd om te voorkomen dat er een vicieuze cirkel van stijgende prijzen ontstaat. Hoger, want na tien jaar van lage en zelfs negatieve rente klimt de richtrente naar een niveau dat we al ruim een decennium niet meer gezien hebben. Sterker, want nooit eerder werden op zo'n korte tijd zulke forse renteverhogingen aangekondigd: 50 basispunten in juli en op 8 september nog eens 75 ... dat is +1,25% in amper twee maanden tijd, veel meer dan de centrale bank in juni in het vooruitzicht had gesteld.

Maar het is nu eenmaal zo dat de tijd dringt. In augustus liep de inflatie voor de eurozone in haar geheel op tot 9,1% op jaarbasis. Sommige landen konden de schade beperken door de stijging van de energieprijzen te temperen met begrotingsmaatregelen – met name Frankrijk (6,5%) en Duitsland (8,8%) – maar in de meeste landen holde de inflatie voort tot boven de 10% en in de drie Baltische staten zelfs tot ruim 20%!

Een prijsschok van die omvang vraagt om een paardenmiddel, zelfs al moet de centrale bank daarvoor bewust een rem zetten op de economische activiteit. Die is immers medeschuldig aan de torenhoge inflatie. De bijgestelde groei- en inflatieverwachtingen van de ECB zijn wat dat betreft veelzeggend: in 2023 verwacht zij opnieuw een inflatie van 5,5%, veel meer dan de doelstelling van 2% op middellange termijn. De groei zou in 2023 echter nog maar 0,9% bedragen, flink minder dan de 2,1% die aan het begin van de zomer nog werd verwacht.

De centrale bank en de overheden strijden tegen dezelfde vijand – de inflatie – maar beschikken niet over dezelfde wapens. In maatschappelijk opzicht zijn de maatregelen waarmee regeringen de energieschok willen dempen perfect te begrijpen, maar vanuit economisch standpunt kunnen er vragen bij gesteld worden. Door de energieprijzen kunstmatig laag te houden, laten overheden hun toch al hoge begrotingstekorten en staatsschulden verder oplopen. Tegelijk doen ze zo echter het effect van het monetaire beleid deels teniet – door de koopkracht van de huishoudens te ondersteunen en de energiekosten van bedrijven te drukken, stimuleren ze de vraag. De regeringen gokken er wellicht stilletjes op dat de energieschok een tijdelijk fenomeen is, een val waarin de centrale bankiers eerder al trapten toen ze ervan uitgingen dat de inflatieopstoot na de coronacrisis van voorbijgaande aard was. Hoelang nog? Het antwoord op die vraag komt misschien wel van de ECB. Als die in de voetsporen van de Amerikaanse Federal Reserve (de Fed) treedt en de komende maanden haar balans gaat verkorten, zal dat de staatsobligatierente hoger duwen en komt de "whatever it takes"-mentaliteit die in veel landen nog heerst in het gedrang.