De gevreesde harde landing van de wereldeconomie is tot nu toe vermeden: de groei is verrassend sterk geweest in de Verenigde Staten, terwijl in het eurogebied de activiteit is gestagneerd, maar niet is ingestort. Aan beide zijden van de Atlantische Oceaan is de inflatie afgenomen. Toch blijven er veel onzekerheden bestaan, aldus Anton Brender, Chief Economist, en Florence Pisani, Global Head of Economic Research bij vermogensbeheerder Candriam.

Beide economen delen hier hun mening over enkele dringende vragen voor 2024: Kan de mondiale groei weerstand bieden aan toenemende geopolitieke spanningen? Zal de inflatie tegen het einde van 2024 dichter bij het streefcijfer van 2% van de centrale banken komen? Moeten we vrezen voor een uitbarsting van financiële problemen veroorzaakt door stijgende rentetarieven? Hoelang zullen centrale banken wachten voordat ze hun beleidsrentes verlagen?

Geopolitieke onzekerheid neemt toe

De geopolitieke situatie blijft zeer onzeker, met geen einde in zicht voor de oorlog in Oekraïne en nu eveneens het conflict tussen Israël en Hamas. "Een verlenging van het conflict tussen Israël en Hamas, leidend tot een blokkade van de Straat van Hormuz, zou ernstige gevolgen hebben", aldus Anton Brender, hoofdeconoom bij Candriam. "Het zou de olie- en aardgasprijzen aanzienlijk verhogen, aangezien ongeveer een vijfde van 's werelds totale olieverbruik en jaarlijkse LNG-stromen door de straat gaan. Aanhoudend hoge energieprijzen zouden de wereldeconomie in een recessie kunnen duwen. Hoewel de situatie snel kan evolueren blijft ons scenario – met voorbehoud van een escalatie van het conflict – dat de olieprijzen rond de 90 dollar per vat zullen liggen en de Europese aardgasprijzen rond de 50 euro per MWh zullen zweven, dicht bij hun huidige niveau. In deze omgeving zou de mondiale groei ondermaats blijven, maar een wereldwijde recessie is onwaarschijnlijk", stelt Anton Brender.

China: sterkere tegenwind, maar nog steeds voorzichtige overheidssteun Ondanks een opleving in het derde kwartaal van 2023 blijft het bbp van China aanzienlijk onder de trend van vóór Covid. Een zwak vertrouwen zorgt ervoor dat huishoudens hun voorkeur voor sparen behouden en de consumptie niet herstelt. De vastgoedsector blijft lijden onder een ernstig gebrek aan kopers. In deze context zouden de maatregelen die Beijing sinds augustus heeft aangekondigd (verlaging van de hypotheekrentetarieven en aanbetalingen en versoepeling van de beperkingen op vastgoedtransacties) net genoeg moeten zijn om een verdere ineenstorting van de vastgoedsector te voorkomen. De maatregelen zijn echter niet genoeg om de groei nieuw leven in te blazen.

"De Chinese economie kampt met een overschot aan particuliere besparingen dat nu alleen door de overheid kan worden opgenomen", vat Anton Brender samen. "De verhoging van de fiscale overdrachten van Beijing aan lokale overheden laat zien dat Beijing de financieringsproblemen daar wil verzachten en de komende maanden meer infrastructurele investeringen wil ondersteunen. Tenzij de autoriteiten hun ondersteuning echter aanzienlijk opvoeren, zal de economische groei waarschijnlijk ondermaats blijven."

Verenigde Staten: Gaat het de Fed lukken?

De Amerikaanse economie is verrassend sterk geweest: na vertraging is de binnenlandse vraag sinds het begin van het jaar sterk hersteld. Tegelijkertijd zijn de druk op consumentenprijzen blijven afnemen en zijn de loonstijgingen afgeremd, dankzij het vervagen van de post-pandemische spanningen, maar ook door een aanzienlijke toename van de arbeidsgeschikte bevolking. Vanaf nu zal de Fed erop sturen dat de activiteit afneemt, in plaats van te blijven rekenen op de voortdurende toename van de beroepsbevolking of een heropleving van de productiviteit. Vanaf nu zal de Fed, in plaats van te blijven rekenen op de voortdurende toename van de beroepsbevolking of een heropleving van de productiviteit, willen zien dat de activiteit vertraagt.

"De financiële verkrapping sinds de zomer zal de Fed helpen", merkt Florence Pisani, Global Head of Economic Research bij Candriam, op. "De kracht in de bouwsector – aangewakkerd door de CHIPS-wet (die nieuwe financiering biedt om binnenlands onderzoek en productie van halfgeleiders te stimuleren) en de IRA (Inflation Reduction Act) – zou geleidelijk moeten afnemen. Ook de steun vanuit overheidsbestedingen zal waarschijnlijk afnemen. Aanhoudend hogere rentetarieven remmen de residentiële investeringen af en hoge rentetarieven op consumentenkrediet zullen op de consumptie drukken. Toch zal, mits de inflatie blijft dalen, de consumptie blijven groeien met een redelijk tempo. In deze omgeving lijkt een zachte landing haalbaar," aldus Pisani. De aanhoudende aanwezigheid van verhoogde langetermijnrentes is wel een risico voor dit vrij optimistische scenario.

"Wat betreft de rentetarieven verwachten we dat de Fed nog vele maanden zal wachten voordat ze begint met het verlagen van de beleidsrentes," aldus Pisani.

Eurozone: verstrikt in stagnatie?

De activiteit in de eurozone stagneert sinds medio 2022, waarbij de meeste componenten van de particuliere vraag zijwaarts bewegen of dalen. Met stijgende hypotheekrentes wordt verwacht dat de residentiële investeringen verder zullen krimpen. De toename van het aantal faillissementsaanvragen is minder zorgwekkend dan het lijkt. Stijgende rentetarieven zullen de winsten van bedrijven echter onder druk zetten, terwijl de afnemende vraag de investeringen van bedrijven zal beperken. De lagere inflatie zou echter de koopkracht van huishoudens moeten ondersteunen en helpen de consumptie matig te laten stijgen. De groei zou daardoor in 2024 licht positief zou moeten zijn.

"Nagenoeg nulgroei wordt echter waarschijnlijk de 'nieuwe norm' in de eurozone", merkt Pisani op. "Een vergrijzende bevolking en teleurstellende productiviteitswinsten zullen waarschijnlijk niet snel worden teruggedraaid", voegde ze eraan toe. "In deze context zou de ECB moeten stoppen met verkrappen. De rentetarieven zullen echter nog vele maanden hoog blijven. Het creëren van enige ruimte op de arbeidsmarkt is noodzakelijk om de inflatie terug te brengen naar het streefcijfer van 2%. Vooruitkijkend, zal de eurozone voor veel uitdagingen komen te staan. Hoge energieprijzen zullen waarschijnlijk een structurele tegenwind blijven. Bovendien zal het investeringsgat met de Verenigde Staten naar verwachting in de komende jaren blijven groeien, wat een heropleving van de productiviteit onwaarschijnlijk maakt.”

"Zwakke groeiperspectieven zullen het beheersen van de begroting compliceren, op een moment dat de ambitieuze klimaatdoelstellingen van de EU 1,5 procentpunt van het bbp aan extra publieke investeringen over 2021-2030 vereisen", concludeert Florence Pisani.