De aangifte van nalatenschap is een onvermijdelijke stap na het overlijden van een naaste. Naast het administratieve aspect heeft ze tot doel de fiscus te informeren over de samenstelling van het vermogen van de overledene, zodat de successierechten kunnen worden berekend. In België is deze procedure strikt wettelijk omkaderd. Wie moet de aangifte indienen? Binnen welke termijn? Is een notaris altijd verplicht? Hieronder lees je wat je zeker moet weten.

Thomas Roelands, Jurist bij Pareto

Wie moet de aangifte van nalatenschap indienen?

De aangifte van nalatenschap moet ingediend worden door:

• de wettelijke erfgenamen, wanneer er geen testament is;

• de algemene legatarissen, wanneer er wel een testament werd opgesteld.

Deze personen blijven verantwoordelijk voor de volledigheid en de juistheid van de aangifte, ook wanneer ze zich laten begeleiden tijdens de procedure.

Welke termijnen moet je respecteren?

De termijnen voor het indienen van de aangifte van nalatenschap verschillen naargelang de plaats van overlijden:

• vier maanden bij een overlijden in België;

• vijf maanden bij een overlijden in een ander Europees land;

• zes maanden bij een overlijden buiten Europa.

Deze termijnen zijn strikt: wie te laat indient, riskeert administratieve boetes en, bij laattijdige betaling van de successierechten, nalatigheidsinteresten.

Is een notaris verplicht?

In tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht, is het niet verplicht om een aangifte van nalatenschap in te dienen via een notaris. Om echter de tegoeden van de nalatenschap te kunnen vrijmaken of verkopen, is een document dat de erfgenamen en hun rechten identificeert wel onmisbaar.

Het attest van erfopvolging: een gratis alternatief

Wanneer er geen testament, huwelijkscontract of andere bijzondere regeling bestaat en er geen handelingsonbekwame erfgenaam is, kunnen de erfgenamen een attest van erfopvolging aanvragen via de administratie, via MyMinfin. Deze procedure is volledig gratis.

Wanneer is tussenkomst van een notaris noodzakelijk?

Een notaris is verplicht in verschillende situaties:

• wanneer er een testament is;

• wanneer er een huwelijkscontract of andere contractuele regeling bestaat;

• wanneer er een juridisch handelingsonbekwame erfgenaam is, zoals een minderjarig kind.

In deze gevallen moet de notaris een akte van erfopvolging opmaken, die het attest van erfopvolging vervangt. De gemiddelde kostprijs ligt tussen 300 en 600 euro.

Wanneer de nalatenschap een onroerend goed bevat, is de tussenkomst van een notaris sterk aanbevolen. Erfgenamen hebben immers een akte van erfopvolging nodig om een onroerend goed uit de nalatenschap te kunnen verkopen.

De erfgenamen kunnen dus alleen de aangifte indienen zonder notaris wanneer de nalatenschap geen enkel onroerend goed omvat, er geen testament of huwelijkscontract is en er geen handelingsonbekwame erfgenaam bestaat.

En hoe zit het met de aangifte van nalatenschap?

Zodra de erfgenamen of legatarissen beschikken over een attest of akte van erfopvolging, moeten zij de aangifte van nalatenschap indienen. Ze kunnen zich daarbij laten begeleiden door een notaris of een specialist, maar kunnen de aangifte ook zelf opstellen. 

Wat met dringende uitgaven?

In afwachting van het attest of de akte van erfopvolging kunnen bepaalde kosten toch betaald worden via de rekeningen van de overledene, zoals:

• de uitvaartkosten;

• medische of ziekenhuisfacturen.

De langstlevende echtgeno(o)t(e) kan bovendien een voorschot aanvragen om dringende uitgaven te dekken. Hij of zij kan:

• tot de helft van de beschikbare tegoeden op alle rekeningen van de overledene verkrijgen,

• met een maximum van 5.000 euro.

Conclusie

De aangifte van nalatenschap in België is een noodzakelijke, wettelijk omkaderde procedure, maar hoeft niet ingewikkeld te zijn. In eenvoudige situaties kunnen erfgenamen zelf de aangifte indienen en via MyMinfin gratis een attest van erfopvolging verkrijgen.

De aanwezigheid van een testament, een onroerend goed of een handelingsonbekwame erfgenaam maakt de tussenkomst van een notaris wel verplicht. Wie de stappen tijdig voorbereidt en zijn verplichtingen kent, respecteert niet alleen de wettelijke termijnen, maar zorgt ook voor een rustige en correcte afhandeling van de nalatenschap.