Door Thomas Planell

Thomas Planell

De bestijging van de Quirinaal, de hoogste van de zeven heuvels van Rome, betekent voor de Italiaanse politiek zoveel als witte rook voor het conclaaf in het Vaticaan: de naam voor de hoogste uitvoerende functie is bekend.

De markten haalden opgelucht adem nu Mario Draghi naar de top schreed waar hij in het presidentieel paleis werd opgewacht door Sergio Mattarella. Als redder van de euro, pleitbezorger van het monetair expansionisme en onlangs door de paus in hoogsteigen persoon benoemd tot lid van de Academie voor Sociale Wetenschappen van het Vaticaan, heeft de voormalige ECB-voorzitter een bijna pontificale status in de hoofden van de beleggers. Dezelfde dag ging de beurs van Milaan 3 % hoger en kromp het rendementsverschil tussen de Bund en de BTP met bijna 10 %.

Maar net als de jongeman die het slot van Kafka moet bereiken, zal de nieuwe premier af te rekenen krijgen met flink wat meer bureaucratische en politieke grillen dan in Frankfurt. Het water van de Tiber is woeliger dan dat van de vredige Main: sinds 1993 heeft Italië twaalf premiers zien passeren. In Rome kan de minste onoplettendheid volstaan om een coalitie te breken, het lot van de regeringsleider te bezegelen en het voor het land broodnodige hervormings- en herstelbeleid op de helling te plaatsen. Terwijl de staat van genade voor Mario Draghi nog maar net begint, loopt die van Ursula von der Leyen stilaan af.

De strijd tegen de pandemie heeft een symbolische drempel bereikt: er zijn wereldwijd nu evenveel mensen gevaccineerd als er besmet zijn. Maar het vaccinatieprogramma van de Commissie heeft vertraging opgelopen. Op honderd personen zijn er vijftien gevaccineerd in het Verenigd Koninkrijk, acht in de Verenigde Staten en minder dan drie in Europa. Traditioneel zijn de Europese landen grotendeels zelf bevoegd voor hun gezondheidszorg. Om te vermijden dat het ene land zich meer vaccins zou toe-eigenen dan een ander, werd het vaccinatieproject van bijna 450 miljoen inwoners gedelegeerd aan de Commissie, die echter weinig ervaring heeft in deze materie. Deze lovenswaardige intentie gaf helaas aanleiding tot gewaagde en vooral te lange onderhandelingen met de farmaceutische bedrijven.

AstraZeneca treft niet als enige schuld voor het feit dat het er niet in slaagt om de door de Commissie opgelegde vervaldatums na te leven. Vooral de disproportionele reactie van de voorzitter strookt niet met de historische verbintenis van de Unie inzake respect voor het internationaal handelsrecht. Door ermee te dreigen de uitvoer van in Europa geproduceerde vaccins tegen te houden, meet Ursula von der Leyen zich veeleer de stijl aan van een zekere Trump dan die van een grootmoedig leider. Door ermee te dreigen controles op te zetten in Noord-Ierland, activeert ze wat het brexitakkoord beschouwt als een atoombom.

Tot slot, door op een onhandige manier het principe van de “onfeilbaarheid van de paus” te citeren tijdens zijn mea culpa, heeft haar woordvoerder er niet toe bijgedragen de spanning te bedaren die sinds de terugkeer van de grens was opgelaaid tussen protestanten en katholieken. Gelukkig is het voorbarig om te spreken over een mislukking van het vaccinatieprogramma. Tegen juni zouden Duitsland, Italië en Spanje een vaccinatiegraad van 50 % (1e dosis) kunnen bereiken, gevolgd door Frankrijk in juli. Toch vergroot de achterstand op het Verenigd Koninkrijk, waar deze drempel al in april zou bereikt worden.

Profiterend van een algemene terugkeer van de risicobereidheid lijken de Europese markten zich voorlopig weinig zorgen te maken over de uitkomst van deze race tegen de klok. Maar hoe dan ook zijn de tegenvallers en het getalm van de Commissie koren op de molen van de Europese nationalistische partijen.