Door Enguerrand Artaz, Fund Manager La Financière de l'Echiquier.
Nu de wolken de zomer hebben verjaagd en de herfst zijn opwachting maakt, lijken de markten in de greep van de melancholie waar dit seizoen zich zo toe leent. De nieuwsberichten waren de afgelopen dagen dan ook allesbehalve opbeurend.
Eerst ging Israël opnieuw in lockdown, vervolgens kondigden het Verenigd Koninkrijk en Spanje strengere maatregelen aan om de tweede golf van besmettingen te bedwingen die Europa nu onmiskenbaar teistert. Halverwege de week was ook Frankrijk aan de beurt. Dat veroorzaakte grote bezorgdheid over het verdere herstel van de Europese economie.
De voorlopige inkoopmanagersindices voor september wakkerden de vrees verder aan. Hoewel uit die cijfers bleek dat de industriële activiteit zeer geleidelijk verbetert, was er vooral een forse terugval van de dienstensector te zien. Zo is in zowel Frankrijk als Duitsland de samengestelde inkoopmanagersindex opnieuw gedaald tot minder dan 50, wat erop wijst dat de totale economische activiteit gaat krimpen.
In de Verenigde Staten waren de economische cijfers globaal genomen positief. Een toespraak van Jerome Powell, de voorzitter van de Amerikaanse Federal Reserve (de Fed), stelde beleggers echter teleur en zorgde voor tegenwind. Tijdens zijn hoorzitting in het Congres liet hij verstaan dat de Fed alles heeft gedaan wat ze in dit stadium kan doen en spoorde hij de Republikeinen en Democraten aan om snel een akkoord te vinden over een tweede herstelplan.
Daarmee herhaalde hij wat hij afgelopen woensdag al had verklaard, maar ditmaal lijkt de boodschap pas echt te zijn doorgedrongen bij de beleggers. Dat de centrale bank pas op de plaats maakt terwijl een nieuw plan uitblijft, is een weinig verheugend vooruitzicht.
Die onrustwekkende factoren gaan bovendien gepaard met een broos marktklimaat. De correctie van begin september heeft het buitensporige optimisme over technologieaandelen een halt toegeroepen, maar vanwege de twijfels over het Europese herstel en het uitstel van de stemming over een tweede herstelplan in de Verenigde Staten is er voor een massale overstap naar conjunctuurgevoelige waarden nog te veel onzekerheid.
Ook de Amerikaanse verkiezingen, de sombere vooruitzichten voor de brexit en de spanningen tussen China en de VS, onder meer over TikTok, wegen op de stemming. Dat de markten in een dalende lijn zitten, lijkt dus niet onlogisch. De achteruitgang verloopt echter zonder paniek. De handelsvolumes pieken niet en op de optiemarkt blijven calls populairder dan puts. Ook het succes van enkele recente beursintroducties en de massale instroom in bepaalde ETF's begin vorige week wijzen erop dat er nog enige risicobereidheid is. Er valt trouwens niet alleen somber nieuws te melden. Zo verbetert het ondernemersklimaat in Duitsland, waar de IFO-index in september opnieuw gestegen is. Hetzelfde geldt voor Frankrijk, volgens het Franse bureau voor de statistiek INSEE. In enkele van de opkomende landen die het zwaarst zijn getroffen door het virus (onder meer India) begint de pandemie te vertragen en over de zoektocht naar een vaccin verschijnt regelmatig hoopvol nieuws.
Op monetair gebied stelt de ECB zich bij monde van François Villeroy de Galhau, de gouverneur van de Franse nationale bank, resoluut verruimend op. De Europese banken hebben via het TLTRO-systeem bovendien meer geld bij de centrale bank geleend dan verwacht, wat goed nieuws is voor de transmissie van het monetaire beleid naar de reële economie.
Door de najaarsmoeheid van de markten lijkt het overdreven zomerse optimisme nu grotendeels te zijn verdwenen. En hoewel de toekomst nog erg onzeker is, lijkt de situatie minder kwetsbaar dan eind augustus. Het grootste vraagteken is welke gezondheidsmaatregelen de overheden de komende weken zouden kunnen nemen. De hevige weerstand in Frankrijk van lokale volksvertegenwoordigers tegen de recentste aankondigingen van de regering toont bijvoorbeeld aan hoezeer de aanpak van de gezondheidscrisis in heel wat landen in politiek vaarwater en zelfs in politieke spelletjes verzeild is geraakt.
Dat kan aanleiding geven tot foute of overtrokken beslissingen, waardoor de markten opnieuw een klap zouden kunnen krijgen. Maar ook dat went, na verloop van tijd.
