Het beroemde Chinese spreekwoord illustreert de dualiteit van het Chinese model: een staatskapitalisme dat diep verankerd is in het leninisme, de eigenzinnige doctrine “van één natie, twee systemen” die de vrijheidsdrang van het schiereiland Hongkong indien nodig met geweld de kop indrukt.

Thomas Planell

Het vat ook de essentie van de realpolitik en het economisch expansionisme van China goed samen: een handelsoverschot-diplomatie gebaseerd op de georganiseerde integratie van het middenrijk binnen de contouren van de rest van de wereld, af en toe getemperd door de dreiging met een terugkeer naar afzondering van een regime dat, zoals het aangaf in zijn laatste vijfjarenplan in maart, altijd blijft streven naar strategische zelfvoorziening.

In zijn standaardwerk de Kunst van het Oorlogvoeren gebruikt Sun Tzu de metafoor van het water wanneer hij zijn medestanders onderricht hoe een leger zich moet laten inspireren door de dynamiek van vloeistoffen door zich aan te passen aan wat het tegenkomt, waarbij het hoogtes vermijdt om ze beter te omsingelen en zich beter terugtrekt in laagtes in plaats van zich te pletter te storten op een bastion dat in het oog springt bij de vijand.

Geconfronteerd met beschuldigingen van bedrijfsspionage en cyberaanvallen en als reactie op de veroordeling van de behandeling van de Oeigoeren en de onderdrukking van het Civil Human Rights Front in Hong Kong, trekt het Chinese diplomatieke water zich terug en laat het als bij eb zijn slachtoffers achter op het uitgedroogde zand: het investeringsverdrag tussen China en de EU is een lege doos geworden en de economische dialoog met Australië is deze week voor onbepaalde tijd opgeschort.

Maar de Chinese machtsontplooiing is nog gevaarlijker en wraakzuchtiger op de plek waar de Amerikaanse 7e vloot in de minderheid is: in de Zuid-Chinese Zee en elke dag een beetje verder daarbuiten. Voor de eilandstaten in de regio gaat de inzet verder dan het opschorten van de economische gesprekken. Volgens de Australische minister van Binnenlandse Zaken, Mike Pezzullo, moet zijn land “zich schrap zetten voor de vloek van de oorlog”, Manilla wordt tot wanhoop gedreven door de provocaties van de Chinese marine in de buurt van de Spraley-eilanden en Japan ontplooit voor het eerst sinds de Tweede Wereldoorlog zijn defensietroepen op de Senkaku-eilanden met de toestemming om de confrontatie aan te gaan met Chinese militairen mochten die voet aan wal zetten. T

aiwan, de Graal van Xi, blijft natuurlijk het epicentrum van de spanningen: de Amerikaanse admiraal Phil Davidson, opperbevelhebber van de 380.000 manschappen tellende troepenmacht waarschuwde in maart dat de mondiale hoofdstad van de halfgeleiders nog voor 2027 zou kunnen worden binnengevallen. Bij gebrek aan een duidelijke katalysator werd de marktinzinking van dinsdag tijdelijk toegeschreven aan het doorkruisen door Chinese toestellen van het luchtruim van het eldorado van de elektronische chips.

Machtsdemonstraties van Peking voor de kust van Taiwan kwamen in het verleden wel vaker voor. De meest memorabele daarvan dateert waarschijnlijk uit 1996, toen een raketsalvo werd afgevuurd in de richting van de Taiwanese wateren in een poging om de eerste democratische verkiezingen op het opstandige eiland te ondermijnen. Toen volstond het voor de oppermachtige Amerikaanse 7e vloot om te verschijnen om elk vijandig initiatief aan weerszijden een halt toe te roepen.

Vandaag is de Chinese doctrine veranderd. Het land produceert 100 hypermoderne gevechtsvliegtuigen per jaar en heeft ondertussen vijf keer zoveel oorlogsbodems in de Zuid-Chinese Zee als de Amerikaanse vloot in de Stille Oceaan. De systematische afkeer voor het diplomatieke risico wordt onderuitgehaald door deze militaire geldingsdrang en maakt plaats voor de strategie van het water en de zwakke plekken van het Westen worden openlijk uitgebuit. Yang Jiechi werd uitgeroepen tot nationale held omdat hij op een top in Alaska wees op tekortkomingen van de Amerikaanse democratie. Academici, diplomaten, advocaten of pro-democratische activisten uit Europa, Groot-Brittannië of Canada worden bedreigd met sancties.

Oproepen tot boycots van buitenlandse merken zijn niet van de lucht en de minister van buitenlandse zaken confronteert het westen met zijn eigen dwalingen uit het verleden (slavernij, Holocaust) of het heden (opstanden) telkens wanneer zijn land met de vinger wordt gewezen door de G7. Elke provocatie van China is in Washington koren op de molen van de haviken, adviseurs of beleidsmakers die een harde politieke lijn tegen Xi Jinping bepleiten. De Chinese kwestie verenigt beide partijen in het Capitool: ze hebben zojuist de ‘Strategic Competition Act’ goedgekeurd, die niets anders is dan een tegenzet om de “kwaadaardige invloed van de Chinese Communistische Partij op de planeet” in te dijken, en dus ook en vooral ten opzichte van Taiwan.

Het eiland staat centraal in de ideologische confrontatie: de modernisering en digitalisering van de wereld zijn afhankelijk van dit kleine gebied van 24 miljoen inwoners. De gigant TMSC controleert 84 % van de wereldproductie van de meest geavanceerde halfgeleiders. De strategische uitdaging is dermate groot dat Gina Raimondo, de Amerikaanse minister van Handel, het eiland zopas een prioritaire toegang tot de productie heeft gevraagd.

Zoals zo vaak in de geschiedenis zijn eilanden, handelsposten of voorposten op de vaarroutes de inzet van het geopolitieke steekspel. Gelukkig zijn er op Jersey, waar de Franse vissers protestacties voerden onder het waakzame oog van de Britse marine, geen strategische hulpbronnen te vinden!