Saxo Bank, de online beurs- en beleggingsspecialist, heeft vandaag zijn vooruitzichten voor het eerste kwartaal van 2022 voor de wereldwijde markten gepubliceerd, samen met zijn verwachtingen omtrent de aandelen-, valuta-, grondstoffen- en obligatiehandel en een aantal centrale macrothema's die van invloed zijn op beleggers en markten.

“Sinds eind 2020 is ons standpunt dat de reële economie veel te klein is voor de financiële en economische agenda’s van overheden, centrale banken en de groene transformatie”, aldus Steen Jakobsen, Chief Economist en Chief Investment Officer bij Saxo Bank, in de inleiding tot de kwartaalvooruitzichten:

“Het kritieke knelpunt voor echte economische groei vanaf dit punt is de feitelijke energiecrisis die zich op dit moment afspeelt. Die crisis zal alleen maar erger worden en is het gevolg van decennia van ondermaatse investeringen in de sector en het blijvende gebrek aan financiering voor de fossiele energiebronnen, die nog steeds het leeuwendeel van de energie-input voor onze economie leveren.

Dat ligt aan de basis van ons thema 'de wereld is te klein'. 2021 werd getekend door stijgingen van de energie- en elektriciteitsprijzen die we sinds de jaren zeventig van de vorige eeuw niet meer hadden meegemaakt. De stroomprijzen in Europa stegen tot tienmaal het langetermijngemiddelde, deels door verstoringen van de bevoorrading uit het buitenland, maar ook versterkt door een gebrek aan basislast, nu Duitsland kerncentrales sluit en hernieuwbare energiebronnen niet volstaan om de kritieke basislast te vervangen.”

De vergroening wakkert de energiecrisis aan

“Kort gezegd: we hebben een monster geschapen waarbij de prioriteit van de overheden – vergroening – de energiecrisis aanwakkert. Hoe meer we blijven aanmodderen zonder een concreet plan dat een geleidelijke transitie naar de gewenste toekomst van groene energie verzekert, hoe meer onze economieën op chaotische wijze zullen worden verstoord door een ontoereikende basislast wanneer de energievraag, die bekendstaat als allesbehalve elastisch, het opgewekte aanbod overschrijdt.

De respons van beleidsmakers tot nu toe bestond erin om nog sterker in te zetten op groene energie. Daarbij gingen ze voorbij aan de nodige verbetering van de netten en de transmissie, en aan een beter gebruik van conventionele energiebronnen. Hun grootste vergissing is dat ze niet kunnen toegeven dat alternatieve energie alleen niet voldoende stroom kan leveren voor een toekomst waarin we onze huidige levensstandaard handhaven.” De wereld heeft een Manhattanproject 2.0 nodig. Dit keer niet om een grotere bom te fabriceren, maar om nieuwe koolstofarme energiebronnen met een hogere densiteit te vinden, wellicht op basis van kernsplitsing en -fusie.

De grote revolutie die er in 2022 moet komen? Onze energietoekomst bouwen op fundamenten van realisme, en niet van fantasie.”

Aandelen: energiecrisis kan van energieaandelen uitmuntende keuze op lange termijn maken

“Vorig jaar stak een wereldwijde energiecrisis langzaam de kop op. Ze barstte ten volle los in Azië en Europa op het eind van het jaar, waarbij futures op Europees aardgas stegen met 2.381 procent ten opzichte van hun peil in mei 2020. Hogere energieprijzen – het voornaamste thema van dit kwartaalvooruitzicht – drukken op consumenten en ondernemingen. Ze kunnen de prijzen van consumptiegoederen doen stijgen en marges doen krimpen, via hogere directe bedrijfskosten en secundaire inflationaire druk, die sectoren op verschillende wijze treft. Ze kunnen ook de interestvoet naar omhoog duwen, wat rechtstreeks de discontovoet op toekomstige vrije kasstromen doet stijgen en zo de waarderingen van aandelen doet zakken.

Er zijn heel wat signalen die erop wijzen dat de energieprijzen hoog zullen blijven in de nabije toekomst als gevolg van ondermaatse investering, ESG en de vergroening van de economie. Dat zal beleggers verleiden om blootstelling op te bouwen aan de energiesector in hun portefeuille als tegenwicht tegen een overwicht aan technologie- en groeiaandelen”, verklaart Peter Garnry, Head of Equity Strategy bij Saxo Bank.

De energiesector is afgezwakt tot een onbelangrijke speler op de aandelenmarkten

“In januari 1995 had de energiesector een aandeel van 10 procent in de S&P 500. Zo was deze sector de op vier na grootste qua marktkapitalisatie in de grootste economie en aandelenmarkt ter wereld. Vanaf dat startpunt maakte de energiesector een ongelofelijke groeiperiode mee, met een piek in juni 2008. Toen klom de prijs voor een vat Brent ruwe aardolie namelijk op tot 140 dollar. In die periode overtrof de wereldwijde energiesector de wereldwijde aandelenmarkt met 7,5 procent op jaarbasis, en leverde zo een totaal rendement in dollar van 16,2 procent op jaarbasis op.”

Teruglopende investeringen in de materiële wereld

“De huidige energiecrisis heeft tal van oorzaken. Sommige spelen op korte termijn, andere op lange termijn. Een aantal van de meest voor de hand liggende zijn China’s totale ommezwaai ten aanzien van steenkool, de afbouw van de Duitse kerncentrales, Russische geopolitieke zetten, een wereldwijde aardgasmarkt via lng, ondermaatse investeringen in de olie- en gastoevoer en uitzonderlijke weerpatronen die ervoor zorgden dat waterkrachtcentrales en windmolens minder stroom opwekten.”

Grondstoffen ondersteund door 'greenflation' en een krap aanbod

“We beleven opnieuw een jaar waarin een krap aanbod en inflationaire druk het rendement op grondstoffen ten goede zullen komen. De decarbonisatie van de wereld zal steeds meer zogeheten 'greenflation' veroorzaken, waarbij een stijgende vraag naar grondstoffen en de prijzen van die grondstoffen zullen botsen op een onelastisch aanbod. De oorzaak daarvan is deels te zoeken bij regelgeving zoals ESG, waardoor sommige investeerders en banken het verbod krijgen opgelegd om te investeren in mijnbouw en booractiviteiten”, aldus Ole Hansen, Head of Commodity Strategy bij Saxo Bank.

Energie: “In Europa kwam de laatste zes maanden steeds meer aan het licht hoe kwetsbaar een energiemarkt die focust op koolstofvrije energie-opwekking wel is. Het resultaat was 'greenflation', aangedreven door pijnlijk hoge gas- en energieprijzen. Daardoor kwamen industrieën met een hoog energieverbruik in de problemen en waren consumenten minder geneigd goederen aan te kopen en het economische herstel veilig te stellen.” Ole Hansen, Head of Commodity Strategy bij Saxo Bank, vervolgt:

“Gas wordt in Europa gezien als de brug tussen steenkool en hernieuwbare grondstoffen, maar Azië moet het blijven doen met steenkool als energiebron. Dat is vooral zo in China en India, waar de stijgende energievraag vorig jaar de vraag naar steenkool deed toenemen. Hierdoor – en ondanks de noodzaak om de wereld koolstofvrij te maken – steeg de hoeveelheid door steenkool opgewekte elektriciteit met naar schatting 9 procent in 2021 tot een nieuwe recordhoogte. Het Internationale Energieagentschap denkt dat de vraag dit jaar opnieuw op een record afstevent en mogelijk nog twee jaar op dat peil zal blijven.”

Macro: het onverstandige energiebeleid van de EU

“De energiecrisis in de Europese Unie komt er al jaren aan. 2021 eindigde met een maand van recordprijs na recordprijs. In Europa is aardgas nu duurder dan aardolie en COP26 resulteerde niet in een uitfasering van steenkool. Integendeel, de trieste realiteit van de Europese groene transitie is dat het steenkoolverbruik toeneemt (zie onze vooruitzichten voor het vierde kwartaal voor een gedetailleerde analyse van de Europese groene transformatie).

Een falend beleid

De afgelopen jaren heeft de Europese Unie actief gepleit voor intermitterende hernieuwbare energiebronnen, die geen vaste energietoevoer kunnen leveren. Tegelijk heeft de EU gelobbyd voor de sluiting van kerncentrales – een van de ruggengraten voor koolstofarme basislast in de EU. Dat zijn de twee constructiefouten in het Europese beleid rond de groene transitie, en meteen de reden waarom consumenten nu een veel hogere energierekening gepresenteerd krijgen. In plaats van fossiele brandstoffen uit te faseren wordt Europa steeds meer afhankelijk van geïmporteerd aardgas, houdt het kolencentrales in stand en is de decarbonisatie erg veraf.

Een sprankeltje hoop

De situatie is dan wel kritiek, maar nog niet alles is verloren. Gedurende het kerstreces gaf de Europese Commissie haar voorlopige taxonomie vrij, een classificatiesysteem dat een lijst van duurzame economische activiteiten vaststelt. Zowel aardgas als kernenergie worden als groene elektriciteitsbronnen gezien, onder bepaalde voorwaarden. Het is uiteraard een wijs besluit om kernenergie op te nemen. Het Europese Parlement en de Europese Raad hebben nu vier maanden de tijd om de taxonomie onder de loep te nemen en bezwaar in te dienen, als ze dat nodig achten.

Landen die kernenergie afwijzen (Oostenrijk, Nederland en Duitsland) hebben geprotesteerd tegen de classificatie van kernenergie als groene energie, maar vormen geen gekwalificeerde meerderheid om die indeling te verwerpen in de Raad. Daarvoor zijn minstens 20 lidstaten, die op zijn minst 65 procent van de Europese bevolking vertegenwoordigen, vereist. Een bezwaar vanuit het Parlement is misschien waarschijnlijker, aangezien daar een gewone meerderheid volstaat. Tegen juli moet er een antwoord komen. Hopelijk blijft kernenergie onderdeel van de taxonomie”, zegt Christopher Dembik, Head of Macroeconomic Research bij Saxo Bank.

Vastrentende effecten: de obligatiebaissemarkt zal niemand sparen

De energiecrisis zal ernstige gevolgen hebben voor de obligatiemarkt, omdat de prijsdruk daardoor zal aanhouden. Dat maakt het minder gunstig om vastrentende effecten die matige spreads boven hun benchmark bieden, aan te houden. Hogere inflatie leidt tot een agressiever monetair beleid wereldwijd, zelfs van centrale banken die zich aanzienlijk verruimingsgezinder hebben opgesteld dan andere. Denk maar aan de Europese Centrale Bank. Beleggers zullen dit jaar sowieso het risico van hogere tarieven trachten te vermijden en dat zal de marktvolatiliteit doen toenemen. Maar in het licht van solide economische groei zouden kredieten met een lagere rating wel eens minder kwetsbaar kunnen blijken dan hoogwaardige obligaties”, zegt Althea Spinozzi, Senior Fixed Income Strategist bij Saxo Bank.