Thomas Planell, Beheerder - Analist, DNCA
Piekende inflatie, piekende dollar, piekende rentevoeten: zoals alpinisten in cordee klimmen de markten naar duizelingwekkende hoogtes terwijl ze enkele weken terug nog verlamd waren door angst.
De Dax, gevolgd door de Dow Jones, laten de bear market officieel achter zich met een opvering van 20 % sinds hun dieptepunt.
Op de obligatiemarkten laten leningen van opkomende landen in dollar hun mooiste prestatie sinds 1998 optekenen. Daarvoor volstonden een inzinking van de dollar en een zekere versoepeling van de coronamaatregelen in China.
De laatste maanden van het jaar trekken zich op aan de hoop voor volgend jaar. De hoop op een soft landing van de westerse economieën. In de Verenigde Staten neemt het aantal faillissementen toe tot 2000 per maand, maar dit cijfer is driemaal lager dan tijdens de vorige periode (2007-2008) waarin de korte rente was aangetrokken tot 4 %. In Europa krimpt de industriële productie, maar de tewerkstelling en de bedrijfsresultaten houden voorlopig goed stand: een van de belangrijkste uitdagingen voor bedrijfsleiders in de dienstensector blijft het invullen van vacatures. Ook de politieke context is geruststellend: de budgettaire gematigdheid van Giorgia Meloni staat in schril contrast met de herwonnen discipline in het Verenigd Koninkrijk. Wie had kunnen denken dat de eerste woorden van de Italiaanse premier aan de obligatiebeleggers gericht zouden zijn? Verder naar het oosten sterken de succesvolle Oekraïense tegenoffensieven ons geloof in een democratisch model dat in staat is zich te verdedigen en eendrachtig het hoofd te bieden aan zij die het internationaal recht met voeten treden. In China is het feit dat de autoriteiten eindelijk oren hebben naar de manifeste ontreddering van de bevolking een hoopvol signaal.
De werking van de beurs is zodanig dat wanneer het redelijk wordt om optimistisch te zijn, het snel gevaarlijk kan worden om pessimistisch te zijn.
Toch staan de signalen van een einde van de oververhitting nog niet allemaal op groen, zeker niet in de Verenigde Staten. De lonen en jobcreatie stijgen nog steeds sterker dan verwacht, wat ons eraan herinnert dat de uitdaging voor Jerome Powell er niet minder op wordt. Op lange termijn valt het helaas te vrezen dat de acute gevaren in 2022 zullen blijven wegen op onze vooruitzichten. Vooral in geopolitiek opzicht blijven de belangrijkste bezorgdheden overeind.
Zoals Michael Howard het betreurt in zijn The Invention of Peace and the Reinvention of War: “het gewapend conflict tussen georganiseerde politieke groepen is de universele norm geweest in de menselijke geschiedenis.” De verleiding kan groot zijn om in de gebeurtenissen van 2022 en de intentieverklaringen (Taiwan en Turkije in Syrië recent nog) een terugkeer te zien van de traditionele toestand van tegenstelling tussen naties. In tegenstelling tot de 20e eeuw is de oorlog gelukkig niet totaal.
Rusland heeft zijn niet-conventionele wapens (nog) niet ingezet. De Verenigde Staten wensen niet dat Oekraïne de tegenaanval inzet tot buiten zijn grenzen, noch dat Russische olie zijn weg niet meer zou vinden naar de internationale markten buiten de EU en de G7. Toch wordt de oorlog pluridimensionaal, constant en diffuus. Sinds Trump is hij openlijk economisch. Onder Biden wordt hij technologisch. De uitdieping van de technologische kloof met China is een zowaar nog grotere prioriteit nu het Russische debacle bevestigt in hoeverre de suprematie van de elektronische en inlichtingenoorlog de kaarten herschudt op het strijdtoneel. Ook al moet het zijn bondgenoten opofferen om dat doel te bereiken.
Wanneer hij aankondigt het met Emmanuel Macron te hebben over technologische handel, dan bedoelt de Democraat dat hij in zijn beleid van ‘neo-containment’ wil gevolgd worden door zijn bondgenoten. Het arsenaal van deze doctrine van technische dominantie is indrukwekkend … behoudens speciale toelating: verbod op de uitvoer vanuit Amerika naar China van designs of halfgeleiders voor high performance computing applicaties, supercomputers en artificiële intelligentie; verbod voor Amerikaanse burgers die in de sector werken om samen te werken met Chinese tegenpartijen, verbod op de verkoop van productiemiddelen van analoge designs van de voorbije vijf jaar en van DRAM-applicaties ontworpen sinds 2017. En het blijft niet bij de bedrijven die onder zijn territoriale jurisdictie vallen, de regering-Biden spoort Europese bedrijven als ASML ook aan om te stoppen met de uitvoer van zijn meest geavanceerde werktuigmachines naar China, terwijl ze op hetzelfde moment een heuse industriële kapitaaloorlog ontketent met de zeer protectionistische Inflation Reduction Act.
Europa is de speelbal van de ideologische confrontatie tussen de Verenigde Staten en de as Rusland-China-Noord-Korea-Iran en staat alleen in de frontlinie van de energieoorlog met Poetin. Maar het is niet onmogelijk dat het oude continent versterkt uit deze verzwakte positie zal komen als het erin slaagt zijn energietransitie en defensieonafhankelijkheid te versnellen. Dat zijn onze wensen voor de komende jaren. Maar het wordt een uitdaging van formaat. De mondiale reserves van de metalen die nodig zijn voor de transitie of de technologische innovatie zijn beperkt. De toegang tot die reserves zal wellicht centraal staan in conflicten allerhande die de theorie van Michael Howard helaas zouden kunnen bevestigen.
