Door Lilia Feghiu en Luc van Haaren, beleggingsanalisten bij Triodos Investment Management
Grote producenten van consumptiegoederen zijn zich in toenemende mate bewust van de nadelige gevolgen van plastic verpakkingen en zetten zich in om deze aan te pakken. Toch is er nog veel werk te doen in de hele sector. Het overkoepelende doel voor deze bedrijven is om plastic voor eenmalig gebruik uit te bannen, het materiaalgebruik drastisch te verminderen en systemen voor hergebruik van verpakkingen te ontwikkelen.
Grootschalig gebruik van plastic heeft een nadelig effect op milieu, klimaat, biodiversiteit, mensenrechten en volksgezondheid. Het huidige productietempo van plastic is niet houdbaar en het opruimen van de rommel is een overweldigende taak.
Bedrijven in de sector consumptiegoederen behoren tot de grootste gebruikers van plastic als het gaat om verpakkingen. Triodos Investment Management is een programma gestart om informatie te verzamelen, best practices te identificeren en vragen te stellen aan de bedrijven waarin het belegt via zijn Impact Equities and Bonds-strategie1.
Dit zijn de belangrijkste bevindingen van het engagementinitiatief van Triodos Investment Management met betrekking tot producenten van consumptiegoederen:
De problematiek overstijgt de invloedssfeer van één enkel bedrijf. Elk bedrijf waarmee Triodos Investment Management in gesprek ging, erkent dat plasticvervuiling een kritiek probleem is. Maar de aanpak van plasticvervuiling gaat het vermogen van een enkel bedrijf te boven. Er is collectieve actie nodig van alle betrokkenen in de hele waardeketen, zowel publiek als privaat. Bedrijven zoeken niet alleen naar oplossingen, maar werken ook samen met andere spelers in de sector. Zo zijn de Japanse bedrijven op het gebied van huishoudelijke en persoonlijke verzorging Lion en Kao in 2020 een samenwerkingsverband gestart om gebruikte navulverpakkingen en tandenborstels in te zamelen en te recycleren. In mei 2023 lanceerden ze met succes een geconcentreerd vloeibaar wasmiddel met een verpakking gemaakt van gerecycleerd materiaal, waarmee ze aantoonden dat het haalbaar is om gelijkaardige verpakkingen te produceren door gebruikte navulverpakkingen te hergebruiken. Dit soort samenwerkingsverbanden bestaan in verschillende markten. Het merk Birds Eye van Nomad Foods is bijvoorbeeld een van de oprichters van het UK Plastics Pact.
Recycleerbaarheid van productverpakkingen. Veel bedrijven streven ernaar om de recycleerbaarheid van hun productverpakkingen te verbeteren, verwijzend naar de mogelijkheid om ze te verzamelen en te scheiden of te recupereren voor gebruik of hergebruik in een ander product. In 2022 bereikte Danone een mijlpaal met 84% herbruikbare, recycleerbare en composteerbare verpakkingen. Het recycleren van zuivelbekers blijft een uitdaging vanwege de ontoereikende infrastructuur voor inzameling en recyclage, ongeacht het productiemateriaal van de bekers. Danone streeft ernaar om 100% recycleerbare bekers te produceren door zijn materiaalkeuzes aan te passen op basis van de mogelijke recycleerbaarheid in verschillende gebieden. Hoewel dit een gemakkelijke doelstelling lijkt voor bedrijven omdat het niet gaat om de daadwerkelijke recyclage of de gerecycleerde inhoud van verpakkingen, is het een zeer belangrijke stap om het recyclagepercentage van plastic te verhogen. De meeste verpakkingen bevatten verschillende materialen en/of verschillende soorten plastic. Dit maakt het moeilijker om ze te scheiden en te hergebruiken als grondstof voor nieuwe (verpakkings)producten. Door de verpakking te vereenvoudigen, bijvoorbeeld door het aantal verschillende materialen te verminderen, wordt het voor afvalbedrijven eenvoudiger om de materialen te scheiden als grondstof voor hergebruik. De verpakkingen van Acomo bestaan bijna uitsluitend uit monomaterialen, waardoor ze gemakkelijker te recycleren zijn.
Veel bedrijven hebben brede of niet-specifieke reductiedoelstellingen. Het primaire doel is meestal om het gewicht van de verpakking te verminderen en het ontwerp te verbeteren. Het bedrijf ITO EN werkt samen met verpakkingsbedrijf Toyo Seikan aan de ontwikkeling van het Non-Sterilant (NS) Systeem. Dit systeem maakt steriel bottelen bij kamertemperatuur mogelijk zonder sterilisatiemiddelen, waardoor minder water wordt gebruikt en lichtere flessen worden geproduceerd. Deze innovatie vermindert niet alleen het materiaalgebruik en de CO2-uitstoot tijdens het transport, maar bevordert ook een milieuverantwoorde productie en logistiek van dranken.
Het is niet altijd eenvoudig om specifieke doelen te stellen voor het gebruik of de recyclage van plastic. Hoewel het verhogen van de hoeveelheid gerecycleerd materiaal een logische doelstelling lijkt om de productie van nieuwe kunststoffen te verminderen, zijn er studies (bijv. van Lego) die aantonen dat producten gemaakt van volledig gerecycleerde materialen meer bijdragen aan de koolstofuitstoot gedurende hun volledige levenscyclus dan producten gemaakt van nieuwe materialen. Ook bioplastic lijkt een logisch alternatief voor gewoon plastic, omdat het wordt gemaakt van hernieuwbare grondstoffen. Maar de productie van bioplastic gaat gepaard met vergelijkbare milieuproblemen als normaal plastic en legt bovendien beslag op een grote hoeveelheid hulpbronnen die anders gebruikt zouden kunnen worden voor de voedselproductie.
Te weinig specifieke doelstellingen voor gerecycleerde materialen. Slechts enkele van de door Triodos Investment Management beoordeelde bedrijven hebben specifieke doelen gesteld voor gerecycleerde materialen. Levensmiddelenbedrijven kunnen niet altijd gerecycleerd materiaal gebruiken voor primaire verpakkingen - verpakkingen die direct in contact komen met het product - vanwege de potentiële risico's op besmetting. Uitzonderingen zijn de statiegeldregelingen van Danone en ITO NL, hoewel de laatste momenteel een recuperatiepercentage van slechts 14% heeft. Essity is het enige bedrijf in het onderzoek van Triodos IM met een streefcijfer voor gerecycleerde kunststofverpakkingen van 25% in 2025. In 2022 behaalde het bedrijf een percentage van 12%, vergelijkbaar met de 13% van P&G. Hoewel P&G geen doel heeft voor het hele bedrijf, hebben de afzonderlijke merken hun eigen doelen met betrekking tot gerecycleerde materialen.
Vage informatie over gevaarlijke chemicaliën. Als het aankomt op het elimineren van gevaarlijke chemicaliën in verpakkingsproducten, geven de meeste bedrijven nogal vage en anekdotische informatie. Henkel en Danone verbinden zich ertoe polyvinylchloride (PVC) uit te bannen. Sinds 2018 heeft Danone zijn PVC-gebruik met meer dan 90% verminderd. Henkel gebruikt PVC slechts in een paar uitzonderlijke gevallen omdat er geen haalbare alternatieven zijn, goed voor 0,05% van hun wereldwijde verpakkingsvolumes. De vooruitzichten voor papieren verpakkingen lijken positiever. De meeste bedrijven geven de voorkeur aan het inkopen van voornamelijk gerecycleerde vezels, en als die niet beschikbaar zijn, wenden ze zich tot gecertificeerde duurzaam beheerde bossen (nieuwe bronnen zoals FSC, PEFC of SFI). FSC heeft vaak de voorkeur als gecertificeerde keuze. Triodos Investment Management heeft ook enkele papierverpakkingsbedrijven geëvalueerd. Deze bedrijven helpen de hoeveelheid plastic verpakkingen te verminderen door papieren alternatieven te ontwikkelen.
De druk op de ketel houden
Triodos Investment Management ontdekte dat de informatieverschaffing over het gebruik van plastic laag blijft en dat bedrijven niet op een uniforme manier over dezelfde datapunten rapporteren. Bovendien ontbreken er veel datapunten die nodig zijn om het plasticgebruik van bedrijven en hun bijbehorende strategieën volledig te kunnen beoordelen. Triodos IM moedigt bedrijven actief aan om hun rapportage te verbeteren, onder andere door bij te dragen aan de nieuwe CDP plastic vragenlijst in het kader van de CDP sectie over waterrisico en door gestandaardiseerde rapportagepraktijken te bevorderen.
Het overkoepelende doel is dat deze bedrijven kunststoffen voor eenmalig gebruik geheel uitbannen, het materiaalgebruik drastisch verminderen en systemen voor hergebruik van verpakkingen ontwikkelen.
Van de bedrijven waarin Triodos IM is belegd, zijn Danone, Procter & Gamble en Henkel het meest blootgesteld aan plasticvervuiling, wat te verwachten is gezien hun grote omvang. Met name het plasticgebruik van Danone en P&G is bijna twee keer zo hoog als dat van Henkel. Gezien hun grote plastic voetafdruk zal Triodos Investment Management zich in de toekomst vooral op deze drie bedrijven richten. Uit de gesprekken met deze drie bedrijven bleek dat zij zich bewust zijn van de nadelige gevolgen van plastic verpakkingen en zich inzetten om deze aan te pakken.
