Alexis Bienvenu, Fund Manager La Financière de l'Echiquier.
De sterke stijging van de Amerikaanse rente, van 0,50% begin augustus 2020 naar meer dan 1,70% op 18 maart 2021, stuurt een schokgolf door de financiële wereld die op middellange termijn ook de reële economie zal bereiken. Ze richt een kaalslag aan onder de aandelen die in 2020 vooropliepen, ontketent een ommezwaai in beheerstijlen – wat beleggers tot voor kort links lieten liggen, is nu het meest in trek – en zorgt voor verliezen op zogezegd 'risicovrije' obligaties. De gevolgen zijn verstrekkend en nog lang niet allemaal zichtbaar. Bovendien weten we niet hoever die stijging kan doorgaan.
Beleggers vroegen zich af of de voorzitter van de Federal Reserve na afloop van de recentste vergadering van het monetairbeleidscomité geen rode lijn zou aangeven – al was het in bedekte termen – vanaf waar de Fed zou ingrijpen. Ze kwamen bedrogen uit. Jerome Powell benadrukte dat de Amerikaanse economie nog een heel eind verwijderd zit van volledige werkgelegenheid (een van de twee officiële doelstellingen van de Fed) en zinspeelde op geen enkel moment op een renteverlaging, wat de vrees voor een sterke toename van de inflatie had kunnen bedaren.
Wel integendeel. Hij vindt volledige werkgelegenheid vandaag belangrijker dan het onder controle houden van de inflatie, tenzij die langdurig boven de 2% zou blijven hangen. Het werkgelegenheidsvraagstuk staat dermate centraal dat Jerome Powell zelfs tijd uittrok om de werkloosheidspercentages te vermelden per bevolkingsgroep in de Verenigde Staten, zoals Afro-Amerikanen en hispanics. Dat is nieuw voor de Fed en een hele verandering tegenover enkele jaren geleden. Dat voorzitster Christine Lagarde van de Europese Centrale Bank, van wie het mandaat helemaal niets over de werkgelegenheid zegt, die woorden in de mond zou nemen, is bovendien compleet ondenkbaar.
Powell rept echter met bijna geen woord over de klimaatverandering, een thema dat de ECB sinds kort regelmatig aanraakt. Beide centrale banken stellen vandaag duidelijk andere prioriteiten. Dat blijft wellicht zo tot de Fed rekening begint te houden met de – onmiskenbare – invloed van het klimaat op de werkgelegenheid en de inflatie.
Door duidelijk te maken dat hij op middellange termijn geen plannen heeft om de rente af te remmen, haalde Jerome Powell de lange rente in de VS uit lockdown. Beleggers begrepen de boodschap en stuwden de rente van ca. 1,65% de dag vóór zijn toespraak naar 1,75% de dag erna. Door het besmettingseffect steeg de Europese rente mee, terwijl de situatie in Europa helemaal anders is. Diezelfde avond, op 18 maart, kondigde na Italië, Polen en Oslo trouwens ook Frankrijk een derde lockdown af, die op het schuchtere herstel in Europa zal wegen.
De renteteugels vieren, houdt het risico in dat ze bruusk moeten worden aangehaald als de epidemie van rentestijgingen uit de hand loopt. Dat zou de centrale banken verplichten om de korte rente op te trekken of hun balans doortastend af te bouwen. Een extreem voorbeeld van zo'n tegenreactie gaf Paul Volcker1 begin jaren tachtig door de korte rente op te trekken tot 20% en zo bewust een recessie te veroorzaken! De kans op dat scenario is de komende jaren natuurlijk onbestaande. Niettemin hangt die periode als een spookbeeld boven de markt. Zolang dat het geval blijft en beleggers zich nog levendig herinneren hoe na twee van de drie recentste stijgingen van de korte rente een zeepbel uit elkaar spatte (eind jaren 1990 en in 2004-2006), zal de bezorgdheid over de rente niet gaan liggen.
Er is echter ook goed nieuws: aandelen, in elk geval die zonder torenhoge waarderingen, ondervinden van die bezorgdheid weinig hinder. Als de groei op peil blijft, komen ze misschien wel relatief ongeschonden uit de onrust op de obligatiemarkten. Zo bekeken lijken risicovolle activa plots wel veilige havens!
