Waterkracht, windenergie en zonne-energie zijn op korte termijn de meest pasklare oplossing voor onze afhankelijkheid van landen die fossiele brandstoffen of nucleaire ertsen exporteren.

Deze lokaal geproduceerde energieën zouden ons in theorie in staat moeten stellen onze primaire energiemix te 'herlokaliseren'… Afstappen van fossiele brandstoffen is de enige weg naar een koolstofvrije samenleving, maar voor de staten is vooral de strategische onafhankelijkheid de inzet. Ook China verbindt zich daartoe, maar dat is minder om de klimaatverandering tegen te gaan dan wel om zijn energie-onafhankelijkheid veilig te stellen. Embargo in geval van een aanval op Taiwan voor China, Russische energiechantage of het kartel voor Europa: energie-onafhankelijkheid is een kwestie van macht en overleving in deze strijd van allen tegen allen die opnieuw oplaait aan het begin van deze eenentwintigste eeuw.

De strijd om de bevoorrading is sinds de Tweede Wereldoorlog nog nooit zo hevig geweest. Maar in de praktijk blijft de integratie van de hele waardeketen in Europa een droombeeld. Het veiligstellen van de bevoorrading met strategische metalen en zeldzame aardmetalen lijkt onmogelijk. Deze mineralen vormen de 'superstructuren' van hernieuwbare energie en netwerken: stators en rotors van elektromotoren, bladen van windturbines, zonnepanelen, anoden en kathoden van batterijen en accu's. Polysiliconen, wafers, fotovoltaïsche cellen en modules, windturbinegondels, raffinage van lithium, kobalt, nikkel, batterijcellen, anoden, kathoden, elektrolyten en afscheiders: China heeft tussen 40 en 90% van de manufacturingcapaciteiten van elk van deze producten in handen. ​ Na gallium en germanium heeft China onlangs de uitvoer van grafiet teruggeschroefd (het land staat in voor 60% van de natuurlijke productie en 90% van de synthetische productie). Dit in theorie overvloedig aanwezige element is een essentieel onderdeel van batterijen die ontsnapte aan de 'onzichtbare hand' van de wereldmarkten... en waarvan we, onder het mom van de 'heilzame globalisering', de volledige productie ver buiten onze grenzen hebben gedelegeerd.

Voor beleggers is dat een koude douche wat de wind- of zonne-energiesector betreft. De waardering van Orsted (-50% sinds het begin van het jaar!) bevindt zich op een dieptepunt in vijf jaar. Het offshore-model is gevoelig voor strengere financieringsvoorwaarden en inflatie als gevolg van de hoge kapitaalintensiteit en de duur van de projecten, die worden ondermijnd door uitvoeringsproblemen. Zonne-energie, waarvan de uitvoeringscyclus en kapitaalkosten nochtans beperkter zijn, wordt evenmin gespaard. Solar Edge, Enphase Energy, Sunnova: Amerikaanse kroonjuweeltjes in de sector moesten sinds het begin van het jaar 50 tot 71% inleveren. Dat is te wijten aan onverwachte annuleringen van bestellingen, verschuivingen in de orderboekjes van hun Europese verdelers die te kampen hebben met voorraadoverschotten of een teleurstellende installatiegraad deze zomer en in september, nochtans gunstige opstartperiodes.

De markten geven niet langer het voordeel van de twijfel die vroeger mogelijk was door het tijdperk van de nultarieven. Dit is het einde van de fear of missing out kuddegeest, tijd voor do your work. De resultaten van het derde kwartaal worden onverbiddelijk afgestraft bij het minste vermoeden van verslechterde vooruitzichten voor het jaareinde. De beheerders moeten terugkeren naar de idiosyncratische fundamentals om absolute prestaties en alfa te genereren. Maar let op: het ongeluk van de een maakt ook dat van de ander. Het is niet eenvoudig om het specifieke risico te onderscheiden van het systeemrisico. Het meest recente voorbeeld is de instorting van Worldline met 60% in één handelsdag (historisch slotrecord op de beurs van Parijs). In de eerste plaats veroorzaakt door een herziening van de groei- en rendabiliteitsverwachtingen, wordt de sell-off versterkt door de schrik naar aanleiding van het onderzoek door de BaFin naar een aantal Duitse entiteiten van de groep. In zijn val sleept het mee: Nexi (-18% tijdens de week), CAB Holdings (-72%, enkele dagen na zijn beursgang!) en de Europese marktleider in fintech Adyen, die sinds het begin van het jaar al meer dan 40% verloor na zijn winstwaarschuwing in augustus.

In totaal wordt 80 miljard euro aan beurskapitalisatie weggesluisd naar de betalingssector, waarvan men zich nu afvraagt of de opeenvolging van profit warnings niet voortkomt uit een gemeenschappelijk kwaad. Wat als de bedrijfsvolumes van de industrie enkel waren opgedreven door de even uitzonderlijke als tijdelijke vrijgevigheid van het accommoderende monetaire beleid? Tezelfdertijd hebben de zeven toonaangevende Amerikaanse technologiebedrijven het moeilijk om de beloften na te komen die hun waarderingsniveau rechtvaardigden. De goede prestatie van Microsoft volstaat niet om de terugval van de beurskapitalisatie van 180 miljard dollar voor Alphabet, 72 miljard voor Tesla en 30 miljard voor Meta goed te maken. Het is nu uitkijken naar de publicaties van Apple, Amazon en Nvidia. Zullen ze erin slagen het tij te keren voor de 206 miljard dollar aan netto kapitalisatie die het dream team tijdens dit resultatenseizoen verloor?

Werd de omvang van de beurssancties nog versterkt door de renteomgeving? Dat is best mogelijk: de correlatie tussen de S&P500 en de renteschommelingen van de Amerikaanse 30 jaar is zeer negatief. Met andere woorden, de aandelenmarkten hebben in de afgelopen 15 jaar nooit zoveel geleden onder de stijging van de lange rente… Wat de portefeuilleopbouw betreft, betekent dit dat zowel aandelen als staatsobligaties te lijden hebben en dat overheidsobligaties niet langer een diversificatie-instrument zijn. Hun rol is momenteel beperkt tot die van rendementsinstrument.

Dit geldt des te meer omdat de Amerikaanse groei de dwangmaatregelen van de FED weerstaat. Bijna 5% op jaarbasis in het derde kwartaal, het hoogste niveau sinds 2021! Ondanks stakingen in de autosector! Onder de ogen van de daling van de capex van de bedrijven! Onder de neus van de terugval van niet-residentieel vastgoed! ​ De consumptie van de gezinnen houdt stand, de werkgelegenheid is sterk. Zien we hier de conflicterende relatie tussen het beleid van Powell en de Bidenomics?

De inertie van de Inflation Reduction Act speelt waarschijnlijk volop in deze woelige periode van divergentie tussen monetair en budgettair beleid, wat het voor de global macro-beheerders moeilijk maakt om de tendensen op het vlak van rente en wisselkoersen te doorgronden. Voor degenen die het terrein observeren, volstaat het bijvoorbeeld om te kijken naar de oevers van de oudste waterweg van de Verenigde Staten van Amerika om de complexiteit van dit nieuwe paradigma te begrijpen. De haven van Albany (ouder dan de onafhankelijkheid), aan de oevers van de Hudson, is in volle bloei. Op de werf zullen vier assemblagefabrieken voor offshore windmolens komen die langs de oostkust zullen worden geïnstalleerd. Gezien de duur van het project (30 jaar) zou het equivalent van 550 banen voor het leven kunnen worden gecreëerd. Het legt ook de inflatoire realiteit bloot van deze grootschalige publiek-private samenwerkingen die in opdracht van Washington werden opgezet. De begroting (en dus de schuld) verdubbelde als gevolg van de ontsporing van de kosten, met name door de inflatie van de volledige lokaal geherpositioneerde waardeketen… Het project is een van de meest manifeste illustraties van de tegenstrijdigheden van het model. Een sterk publiek interventionisme dat de waardeketen wil herlokaliseren, technologieën wil capteren, de lokale werkgelegenheid wil bevorderen, de kleuren draagt van een protectionistische en deglobaliserende decarbonisatie die zowel de veerkracht van de groei als die van de inflatie in stand houdt...

Zullen aandeelhouders evenveel als vroeger de vruchten plukken van deze indirecte vermogensoverdrachten van staten aan de samenleving? Veel zal afhangen van de verkiezingsresultaten van de komende jaren. Belasting op kapitaal en arbeid, begrotingsdiscipline en onafhankelijkheid van de centrale banken: er staat veel op het spel in een context van toenemende betwisting van het democratische en representatieve model. In afwachting houden beleggers hun ogen gericht op de rente, die waarschijnlijk de zuiverste financiële uiting van deze vragen is. De ECB heeft de eerste pauze in haar hausseprogramma ingelast, maar de aandelenmarkt kan zich daar nauwelijks aan optrekken naarmate de bedrijven verontrustende berichten verspreiden. De stijging van de schuldenkosten dijt uit, waardoor de reeds met schulden overladen groepen dringend het dodelijke abces van hun inmiddels onhoudbare schulden moeten wegsnijden. In Europa is de beslissing van Patrick Drahi (60 miljard euro schuld) om zijn activa van de hand te doen hiervan het duidelijkste bewijs.

De eerste tekenen van moeilijkheden om de prijzen hier en daar te verhogen wijzen op dalende marges. In de sector duurzame consumptie vertoont de luxesector, die geacht wordt nooit een crisis door te maken, onweerlegbare tekenen van zwakte, naarmate de Europese consumenten de voorkeur geven aan essentiële uitgaven. ​ In Europa tekent zich een somberder beeld af dan in de Verenigde Staten. Het is niet in tegenspraak met het verschijnsel van economische fragmentatie, dat het voorrecht van een nieuw tijdperk lijkt te zijn. Het einde van de veelbesproken globalisering vindt plaats in een verontrustende geopolitieke context die ons dag in dag uit lijkt te verwijderen van het Kantiaanse project van eeuwige vrede. Energietransitie, herbewapening: staan we aan het begin van een supercyclus van grondstoffen, vergelijkbaar met wat voorafging aan de Tweede Wereldoorlog? Zullen ze de komende jaren het alternatief zijn voor het tekort aan financiële diversifiërende activa?