Thomas Planell, Beheerder-Analist bij DNCA

“Besturen is vernietigen, parasieten vernietigen, zijn eigen troepen vernietigen, de vijand vernietigen”, zei Shang Yang.

De vijand, dat is de inflatiespiraal. Het is de tandpasta van Karl Otto Pölh. Om het met de boutade van de Voorzitter van de Bundesbank te zeggen: “eenmaal uit de tube, krijg je hem er niet terug in”. Het wapen is de verhoging van de rentevoeten naar hun neutraal niveau. Dat is een zeer theoretisch niveau waarop de economie niet langer oververhit geraakt en waarop volledige tewerkstelling en prijzenstabiliteit compatibel worden …

Alvorens de economische lotsbestemming van de mensen weer in handen te nemen, en ze naar het nirwana van deze platonische toestand van harmonie te leiden, waarbij het monetaire beleid accommoderend noch restrictief is, moeten de centrale banken eerst doorheen de pijnlijke fase van de monetaire verstrakking. Zoals Janet Yellen zei: “We krijgen de inflatie niet klein zonder de groei te fnuiken”. Om de brand te bestrijden moeten we de economie eerst afkoelen.

Door de liquiditeiten aan banden te leggen waarmee ze voordien zo kwistig strooiden, beginnen de centrale banken met het doorprikken van de zeepbel die ze onrechtstreeks zelf hebben doen ontstaan. Op de wisselmarkten worden de duurste waarden afgeslacht door een bruuske inkrimping van hun multiples: de GAFA’s zagen 1000 miljard aan kapitaal verdampen in drie dagen tijd. Ook de neergang van de cryptomunten, waarvan de markkapitalisatie in enkele dagen 60% kelderde, laat de FED onberoerd. Wat maakt het uit dat 40% van de beleggers verlies lijdt op hun digitale activa …

In de ogen van degenen die het legitieme monopolie bezitten om de officiële munt of ‘fiat’ te slaan, zijn het parasitaire activa De dollar neemt stilaan wraak op de bitcoin, die tot 2021 geroemd werd als een bescherming tegen de inflatoire effecten van het onvoorzichtige beleid van de FED … De grote ‘fiat’-valuta (euro, pond, yen) incasseren eveneens en naderen, net als de Zwitserse frank, de pariteit met de dollar. Op 1,04$ evolueert de euro nagenoeg op hetzelfde niveau als de ‘kabel’ (GBP/USD) in 1985. In die tijd had ook het pond de pariteit met de dollar afgetast, ver verwijderd van de 2$ die gold tot Bretton Woods.

Op dat moment is het in de Verenigde Staten Volcker die de inflatie temt. Er is een sterke groei. De rentevoeten van Amerikaanse obligaties in een toen bloeiende economie zijn hoger dan die van de Gilts: kapitaal vloeit weg uit de munt van het Verenigd Koninkrijk, dat zich in volle economische crisis bevindt. In meerdere opzichten doet de situatie aan weerszijden van het Kanaal denken aan 1985: de inflatie is hoger dan in de Verenigde Staten, de groei minder, de obligatierendementen lager dan die van de treasuries. De BOE gaf zopas toe dat op 10% de inflatie oncontroleerbaar is, en dat de Britse economie op een recessie afstevent. Haar speelruimte is dus beperkt. De rente kan niet zoveel als nodig stijgen. Wanneer de economie instort, zal de BOE gas moeten terugnemen.

Helaas, in een context van schaarste aan energie, landbouwgrondstoffen of halffabricaten, wijst niets erop dat de stijgende rente en de recessie een effect zullen hebben op de inflatie. Het pond verloor sinds begin dit jaar 10% tegenover de dollar, gevolgd door de euro met -9%, en nadert de pariteit. Ook op het oude continent worden basisgoederen schaarser. De voorraadonderbrekingen van bloem of olie in de supermarkten zijn zichtbaar voor de consumenten, die de effecten van de prijsstijgingen aan den lijve ondervinden.

Geen gunstige wending op het energiefront: voor het eerst zorgt de oorlog in Oekraïne voor een fysieke vermindering van de aanvoer van gas naar Duitsland. 3% van de ingevoerde volumes is verdwenen.

Na de autoconstructeurs, vrezen Safran en Thalès, die reeds kampen met een tekort aan Russisch titanium, dat ze bepaalde productielijnen binnenkort zullen moeten stilleggen. De nieuwe bestellingen voor de industrie stijgen niet meer. De Europese economieën, met name Duitsland, zouden tot stilstand kunnen komen en vanaf de tweede helft van het jaar terugvallen in recessie.

Het is dit stagflatievooruitzicht dat de euro verzwakt. Het gevoel dat de geïmporteerde inflatie niet zal verdwijnen met een recessie, het wantrouwen tegenover een centrale bank die achterloopt op de anderen. Op een moment dat de meeste anderen al in actie kwamen, waarbij sommigen de ambitie koesterden om verder te gaan dan de neutrale rente, aarzelt de ECB nog steeds.

De euro heeft dus te lijden en zijn zwakke positie versterkt de geïmporteerde inflatie. Erger nog, de energietekorten en de rantsoenering in geval van volledige stopzetting van de gasleveringen kunnen de existentiële vraag doen stellen over de waarde van een munt die geen toegang biedt tot de meest elementaire hulpbronnen.

In 2020 stelden de ECB en de regeringen alles in het werk om de schade aan de tewerkstelling door de lockdowns te beperken met hun “koste wat kost”.

Dit jaar, of ze nu optreedt of niet, moeten we inzien dat het beleid van de ECB slachtoffers zal maken, onder haar eigen troepen, onder de zuidelijke landen, onder de ondernemingen met een hoge schuldgraad, onder de meest kwetsbare consumenten, onder de middenklasse die wellicht klem zal komen te zitten tussen de erosie van haar koopkracht en de bijdrage tot solidariteit en een openbare schuld op recordniveau.

Christine Lagarde zal moeten leren leven met de idee dat besturen soms vernietigen is.