Thomas Planell, Beheerder - Analist bij DNCA
Cryptomunten hadden de ambitie een alternatief te bieden voor het hedendaagse financiële systeem, waarvan de uitwassen de wereld in de crisis van 2008 hadden gestort.
Maar de schokgolf naar aanleiding van de liquiditeitsproblemen van het cryptoplatform FTX verspreidt zich als een olievlek (het Blockfi-platform pauzeert opnames). Ze haalt het kwetsbare vertrouwen en de hoop van de spaarders zwaar onderuit. Ze legt ook de stigma’s bloot van het gedereguleerde verleden van het traditionele financiële systeem, die van een aan hebzucht overgeleverd systeem.
Hadden we ons in 2022 kunnen inbeelden dat een bank haar eigen aandelen aanvaardt als waarborg voor een lening die ze toekent? Nochtans, door zijn native cryptomunt (de FTT) te aanvaarden als borg voor de leningen van zijn klanten (bedoeld voor hefboombeleggingen), is dat de misstap die de invloedrijke Sam-Bankman-Fried beging … bovenop het met de voeten treden van het scheidingsprincipe van rekeningen.
Van de 16 miljard aan deposito’s van zijn klanten, werd 10 miljard opgevraagd door het hedge fund van de oprichter (Alameda Research) voor de financiering van zijn speculatieve posities … 8 miljard dollar verschil tussen de activa van het platform en het opeisbaar passief scheiden nu de vergane glorie van de oprichter van het bankroet.
De reactie was zonder voorga. In twee dagen tijd verdampte een kwart van de waarde van de bitcoin. Een dergelijke volatiliteit zal duurzaam wegen op het gebruik van digitale activa als betaalmiddel. Zou de euro vandaag nog bestaan mocht hij overgeleverd zijn aan dergelijke dagelijkse schommelingen bij de ontmanteling van Dexia in oktober 2011 of bij de opeenvolgende faillissementen en reddingen van de Italiaanse en Spaanse banken?
Met de toenemende reikwijdte van hun acties op de markten en de maatregelen ten overstaan van commerciële banken sinds de crisis van 2008 hebben de centrale banken hun autoriteit verankerd. Maar kan hun geloofwaardigheid (en die van hun munt) ook op de proef worden gesteld wanneer, zoals nu het geval is, hun vermogen om de inflatiedruk te beteugelen in twijfel wordt getrokken?
De opkomende centrale banken staan in de frontlinie wanneer de wereldwijde strijd tegen de inflatie losbarst. Zij moeten tegelijk de strijd aanbinden met de neergang van hun munten tegenover de dollar die in waarde stijgt naarmate de FED haar rente optrekt. Dit voedt de lokale inflatiespiraal, doet de intrest op schulden in buitenlandse munten aanzwellen en tast de wisselreserves aan. Alleen in goud kunnen ze nu nog hun heil vinden.
Sinds 2018 domineerden de opkomende landen de aankoop van goudstaven door de centrale banken: de Russische centrale bank is de belangrijkste opdrachtgever (bijna 600 ton opgebouwd in vier jaar), gevolgd door Turkije, India, Polen, Kazachstan en China, dat zich zeer geheimzinnig opstelt omtrent zijn rekeningen in edelmetalen …
In 2022 zagen we een heuse stormloop op goud door de opkomende banken. Het in het derde kwartaal verhandelde volume lag viermaal hoger dan in dezelfde periode vorig jaar. Tijdens de eerste negen maanden van het jaar werd 700 ton aangekocht door deze institutionele beleggers. Het grootste volume in 55 jaar. Rusland verloor zijn leiderschap door gebrek aan reserves in buitenlandse munten en werd op het podium vervangen door Turkije, Egypte en Irak, van kortbij gevolgd door Oezbekistan en India. China is zeer actief op deze markt, maar hult zich in anonimiteit. We weten dat het land tussen 2017 en 2022 tot 1.262 ton per jaar aankocht … Als belangrijkste goudproducent ter wereld vóór Rusland (gevolgd door Australië, Canada en de Verenigde Staten), kan China zich lokaal bevoorraden.
In tegenstelling tot buitenlandse valuta, eigendomstitels en schuldvorderingen, blijft het in de kluizen bewaarde goud buiten schot voor externe economische sancties. De bevriezing door het westen van 300 miljard aan activa die de Russische centrale bank in het buitenland aanhoudt, zorgde voor een precedent.
De terugval die goud dit jaar kende, kon de opkomende centrale banken niet langer overtuigen van de opportuniteit om hun kluizen te vullen. In 2022 is fysiek goud gedaald als gevolg van de stijging van de reële rente in dollar. Een aanzienlijke daling van 7,2 % (tegenover een terugval van 20 % voor staatsobligaties en Investment Grade-krediet) die vergeleken moet worden met de lijdensweg van digitaal goud, dat wordt opgehemeld door de President van El Salvador en dat 63 % inlevert. De Bitcoin kost de publieke fondsen van het land zo’n 300 miljoen dollar.
Uit vrees voor rendementen die als te laag worden ingeschat in verhouding tot de inflatie, oordeelden de opkomende centrale bankiers dat het opportuun was om hun reserves te diversifiëren buiten de Amerikaanse schatkistbons.
De publicatie van een lager dan verwachte stijging in oktober van de consumptieprijzen (7,7 %) in de Verenigde Staten deed echter de hoop herleven dat de Amerikaanse inflatie haar piek heeft bereikt. Met de uitspraken van Patrick Harker (FED van Philadelphia) die lijken te suggereren dat de vertraging tussen het monetair beleid en de effecten ervan in de reële wereld minder lang zou kunnen zijn dan verwacht, hadden de marktspelers geen oog meer voor de details achter deze cijfers (een historische daling van de gezondheidsuitgaven door een boekhoudkundige aanpassing van het bureau voor statistiek en een aanhoudend stijgende inflatie in de dienstensector).
Dit volstond voor de markt om zelfstandig de financiële voorwaarden te ontspannen, nog voor de volgende maatregelen van de FED (die op haar volgende monetaire beleidsvergadering wellicht een renteverhoging van 50 basispunten zal doorvoeren). Tijdens de beursdag leverde de rente op 5 jaar 30 basispunten in … Een beweging die we normaal alleen zien op een moment dat de centrale banken concreet tussenkomen (bijvoorbeeld de renteverlaging door de FED met 75 basispunten op 22 januari 2008, de pivots van Greenspan in 1995, het begin van de Quantitative Easing in 2009). Ook de aandelenmarkten negeerden de duivel die in de details zit en de Nasdaq, de grote verliezer van 2022, wist een van de vijf mooiste prestaties van de voorbije twintig jaar neer te zetten (+7,5 %). Goud herstelde zich in het kielzog van risicohoudende activa. Het trok zich op aan de rentedaling en veerde bijna 8 % op in de laatste zeven beursdagen.
Toch blijft het wachten tot de ‘sticky’ inflatie, de meest hardnekkige, zoals gemeten door de FED van Atlanta, duurzaam bedaart voordat de geest van de inflatie eindelijk beslist om uit de fles te komen. Laat ons tot slot niet vergeten dat door een versoepeling van de coronamaatregelen aan te kondigen, China de weg van de heropening van zijn economie is ingeslagen. De terugkeer naar een normale situatie voor de belangrijkste invoerder van grondstoffen ter wereld kan niet zonder gevolgen blijven voor de wereldwijde inflatie.
